Vorm volgt inhoud

Voorzitterscolumn

Vorm volgt inhoud en niet andersom. Ik moest daaraan denken toen ik las dat de nieuwe minister van VWS vindt dat er onder strikte voorwaarden winstuitkering in de zorg kan komen. De minister vindt dat niet alleen de overheid in de zorg moet investeren, maar ook andere partijen. Met dit private kapitaal kunnen dan extra zorginnovaties en extra kwaliteitsverbeteringen worden doorgevoerd.

Los van het feit dat niet de overheid maar vooral de premiebetaler investeert in de zorg, heb ik in beginsel niets tegen verdere marktwerking in de zorg. Mits dit samenwerking niet in de weg staat. Evenmin ben ik tegen verdere privatisering en winstuitkering. Mits dit werkelijk leidt tot zorginnovaties, kwaliteitsverbeteringen, een betere patiëntenlogistiek en betere dienstverlening zonder toename van kosten. En daar zit hem nu juist de kneep.

Er is de afgelopen jaren veel wetenschappelijk onderzoek gepubliceerd waarin de kosten en zorgkwaliteit van for-profit- en not-for-profit-instellingen worden vergeleken.1 Vrijwel zonder uitzondering tonen deze onderzoeken aan dat een for-profit-benadering in de zorg leidt tot hogere kosten en lagere kwaliteit. Ik kan er niets aan doen, dit is een evidence-based constatering. Een constatering ook die anders is dan wat je intuïtief zou verwachten. Maar begrijpen doe ik het wel. Voorstanders van privatisering van de zorg vinden dat vreemd kapitaal een middel is om kwaliteitsverbetering te realiseren. En daar moet het ook om gaan. Kapitaalinvesteerders vinden echter dat de zorg een middel is om rendement te halen uit een investering. Waarom zouden zij dat anders doen? Zorgaanbieders en kapitaalinvesteerders hebben dus een verschillende opvatting over het middel en het doel in de zorg. Kennelijk wint de zorg om rendement het in een for-profitbenadering van de zorg om kwaliteit. Precies wat de eerdergenoemde wetenschappelijke onderzoeken concluderen.

Nog een lange weg te gaan voordat investeerders
over de brug komen

Ook het kabinet is er niet zeker van dat met privaat kapitaal een zorgverbetering kan worden bereikt. Zo staat in het regeerakkoord dat winstuitkering pas mogelijk wordt als de publieke belangen van het zorgstelsel gewaarborgd zijn. Daarom wordt er geen winst uitgekeerd in de eerste drie jaar na het moment van investeren. En wordt er pas winst uitgekeerd na een positieve beoordeling van vooraf gestelde minimumkwaliteitseisen door een onafhankelijke toezichthouder en na een positieve beoordeling van de financiële buffers, bijvoorbeeld op basis van minimale solvabiliteitseisen. Ik vind dit verstandige taal, met uitzondering van de opmerking dat winstuitkering mogelijk wordt als wordt voldaan aan minimumkwaliteitseisen. De overheid zou toch moeten streven naar optimale kwaliteit. En dat is echt iets anders dan minimale kwaliteit.

Ik denk dan ook dat er nog een lange weg te gaan is voordat investeerders over de brug komen met vreemd kapitaal, zo dat ooit gaat gebeuren. Want voor de zorg moet gelden dat inhoudelijke ambities de kwaliteit van de zorg bepalen en dat de middelen en de vorm waarin deze worden ingezet daaraan dienend zijn. Vorm volgt inhoud en niet andersom.

Arie C. Nieuwenhuijzen Kruseman, voorzitter federatie KNMG

1. Een overzicht van deze onderzoeken:

VR Comondore et al. Quality of care in for-profit and not-for-profit nursing homes: systematic review and meta-analysis. Brit Med J 2009; 339: b2732.

PJ Devereaux et al. Comparison of mortality between private for-profit and private not-for-profit hemodialysis centers: a systemic review and meta-analysis. JAMA 2002; 288: 2449-57.

PJ Devereaux et al. A systematic review and meta-analysis of studies comparing mortality rates of private for-profit and private not-for-profit hospitals. Can Med J 2002; 166: 1399-1406.

PJ Devereaux et al. Payments for care at private for-profit and private not-for-profit hospitals: A systematic review and meta-analysis. Can Med J 240; 170: 1817-24.

EC Schneider et al. Quality of care in for-profit and not-for-profit health plans enrolling Medicare beneficiaries. Am J Med 2005; 118: 1392-1400.

EM Silverman et al. The association between for-profit hospital ownership and increased Medicare spending. New Eng J Med 1999; 341: 420-6.

S Woolhandler et al. Costs of care and administration at for-profit and other hospitals in the United States. New Eng J Med 1997; 336: 769-74.