Miljoenen subsidie voor onderzoek naar bijwerkingen

Onderzoekers in acht Europese landen speuren in de elektronische patiëntendossiers van 30 miljoen patiënten naar bijwerkingen van geneesmiddelen. Het project, dat drieënhalf jaar duurt en onder leiding staat van het Erasmus MC, krijgt 4,5 miljoen euro subsidie van de Europese Unie.

Miljoenen patiënten waren al aan rofecoxib (Vioxx) blootgesteld, toen de pijnstiller na vijf jaar van de markt werd gehaald. Het verhoogde risico op hartaanvallen en beroertes was in de elektronische patiëntendossiers echter al na drie maanden zichtbaar. Onderzoekers van onder meer het Erasmus MC gaan bijwerkingen eerder opsporen in het ALERT-project, oftewel Early Detection of Adverse Drug Events by Integrative Mining of Clinical Records and Biomedical Knowledge.

Bijwerkingen worden nu opgespoord met spontane meldingssystemen, zoals die van het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb. Deze systemen kampen echter met onderrapportage en selectiviteit van de rapporterende artsen en apothekers: slechts 10 procent, of zelfs nog veel minder, van de bijwerkingen wordt met spontane meldingssystemen ontdekt. Volgens projectcoördinator en hoogleraar medische informatica Johan van der Lei is het ALERT-project aanvullend op het spontane meldingssysteem. ‘Wij zijn als onderzoekers niet geïnteresseerd in wat de arts als bijwerking herkent, maar in onverwacht hoge frequenties van ziektebeelden bij gebruik van een geneesmiddel’, aldus Van der Lei.

De elektronische patiëntendossiers worden doorzocht met nieuwe zoektechnieken zoals datamining en epidemiological computing. Met deze technieken zijn zelfs verbanden in de vrij ingevulde tekst te vinden. De onderzoekers willen leren hoe ze zeker kunnen zijn dat een klacht inderdaad een bijwerking van een geneesmiddel is.

Speuren ligt gevoelig, want het kan zijn dat bijwerkingen worden ontdekt die het gebruik van klinisch belangrijke geneesmiddelen beperken. Van der Lei: ‘We willen niet onnodig alarm slaan. Vandaar dat we eerst aan de hand van bekende bijwerkingen kijken of deze methode werkt. Als inderdaad blijkt dat we tijdwinst hadden kunnen boeken bij het ontdekken ervan, gaan we voorzichtig vooruitkijken naar nieuwe bijwerkingen van geneesmiddelen.’

De deelnemende landen doen elk een eigen analyse van de patiëntgegevens; de centrale combinatie vindt in Rotterdam plaats. In Nederland doen de databases van IPCI en PHARMO mee. Het ALERT-project gaat zich met name richten op bijwerkingen bij kinderen. De resultaten zullen via publicaties in wetenschappelijke tijdschriften worden verspreid. Artsen hoeven door dit project niet extra op te letten bij het invullen van het elektronisch dossier. Van der Lei: ‘Over het algemeen ben ik heel content met de manier waarop artsen dossiers invullen. Als ik een tip mag geven: kijk goed naar de patiënt en leg dat vast in het dossier.’ << HC