‘Medische zorg in Libië is miserabel’

‘Na de aanvallen op zijn eigen volk heeft Khadaffi de straten van Tripoli schoon laten vegen en alle lijken en gewonden laten verwijderen.’ De Libiër Ashraf El-Hajouj vertelt het met nauwelijks verholen weerzin. ‘Zelfs uit ziekenhuizen heeft hij gewonden laten weghalen. Khadaffi heeft in de 42 jaar van zijn bewind een grote handigheid ontwikkeld in het laten verdwijnen van mensen. Hij laat ze tot poeder verbranden of begraaft ze tien meter onder de grond.’

Drie jaar geleden kwam El-Hajouj (ook wel bekend als El-Hagoug) na internationale druk vrij uit een acht jaar durende gevangenschap. Hij was bijna afgestudeerd als arts toen hij in 1999 samen met een groep Bulgaarse verpleegkundigen valselijk werd beschuldigd van verspreiding van hiv in Libië. Evenals de verpleegkundigen werd hij gemarteld en de doodstraf dreigde. El-Hajouj vertelde erover in Medisch Contact, en heeft zijn onfortuinlijke geschiedenis opgetekend in het onlangs verschenen boek Khadaffi’s Zondebok (Uitgeverij Meulenhoff).
 
Sinds een dag of vier verloopt zijn contact met familie en vrienden in Libië uiterst moeizaam, zegt hij. Internet ligt grotendeels plat. Hij volgt het nieuws op de voet, onder andere via de Arabische site van nieuwszender Al-Jazeera. ‘Ik ben er vrij zeker van dat de medische zorg in het oosten van het land er tamelijk miserabel voor staat’, gaat hij verder. ‘Men vraagt niet voor niets om hulp van het Rode Kruis. Er komt wel hulp uit het Egypte. En ik weet dat in Tunesië  privéklinieken hun deuren hebben geopend voor gewonde en zieke Libiërs, die daar zonder betaling terecht kunnen.’ 

Wat zal er gebeuren?
 ‘Khadaffi heeft nog steeds geld, waarmee hij huurlingen betaalt. Die komen deels uit andere Arabische landen, met name uit Algerije. De Algerijnse machthebber Abdelaziz Bouteflika, ook een dictator, is bang dat hij het volgende slachtoffer zal zijn van de revolte. Maar ik ben ervan overtuigd dat het Libische regime ten onder gaat. Khaddafi verkoopt nu bullshit over de invloed van Al Qaida en Bin Laden. Ik zie het als de laatste stuiptrekkingen van zijn regime. De opstand moet nu niet stoppen, ondanks het bloedvergieten en de opofferingen. De internationale gemeenschap moet daarom actie ondernemen. Ze moet de komst van een democratie moreel ondersteunen. En ze zou een no-fly zone af moeten kondigen boven Libië. Economische sancties zijn geen goed idee, daarmee tref je de gewone mensen, niet het regime.’ El-Hajouj heeft echter twijfels over de bereidheid tot actie in het Westen: ‘Toen wij drie jaar geleden werden vrijgelaten, zijn we in Europa als helden ontvangen. Maar tegelijk bleef men het misdadige regime in Libië accepteren.’
 
En als Khadaffi weg is, zullen clans elkaar dan bevechten?
‘Nee, een burgeroorlog komt er denk ik niet. Ik heb zowel in het oosten als in het westen van het land gewoond. Ik kan u verzekeren dat er veel verbindingen tussen oost en west bestaan, mensen zijn met elkaar getrouwd, zijn familie van elkaar, en zijn overal in gelijke mate onderdrukt.’
 
Momenteel probeert El-Hajouj de Nederlandse taal onder de knie te krijgen. Hij noemt zijn situatie moeilijk. Hij krijgt geen vergunning om in Nederland te werken en weet nog niet hoe hij zijn loopbaan zal voortzetten. Als hij een verblijfstatus zou krijgen, betekent dat nog niet dat hij snel arts zal zijn. Dan moet hij naar eigen zeggen nog minstens vier jaar studeren. Intussen wil hij ‘een normaal, fatsoenlijk leven leiden, en niemand tot last zijn’. Naar Libië gaat hij niet meer terug, hoe de opstand ook eindigt. ‘Mijn hart en hoofd zijn nu bij de Libiërs, maar ik heb genoeg van dat land. Ik wil dicht bij mijn ouders zijn, die in Nederland wonen.’

Henk Maassen

Lees ook:

• Acht jaar in de hel
• Meer nieuws