Adopteer een gezin - Ivan Wolffers

Mijn pensioen kwam net zo snel en onverwacht als het kwaadaardige gezwel in mijn prostaat,
want alles wat vervelend is komt te vroeg. Bijna vijfentwintig jaar mocht ik medisch studenten
onderwijzen in culturele vaardigheden. Ik denk dat ik het mocht, omdat ik ook medische antropologie gestudeerd had en daardoor wat meer afstand had leren nemen van wat op de medische werkvloer gebeurt.

De nadruk in dat onderwijs moest wat mij betreft liggen op inzicht verwerven in de invloed van migratie op gezondheid en welzijn en op je eigen functioneren in de interactie met patiënten die een andere achtergrond hebben. Het belangrijkste instrument waar een arts immers over beschikt is niet zijn scanmachine of zijn robot, maar zijn z’n oren, reukvermogen en ogen, zijn intuïtie ook. Hoe kun je dat instrument zuiver afstellen, zodat het niet wordt gehinderd door vooroordelen? Daarvoor moet je in de spiegel durven kijken en om dat op gang te brengen, bedachten we gewaagde onderwijsmethoden.

Bijvoorbeeld een filmpje van een blonde blozende mijnheer met diabetes type 2, dat werd nagespeeld door een Nederlands sprekende Turkse man. ‘Wat zien we hier?’ Daar kwamen dan de vooroordelen die iedereen heeft, maar die je eerst moet durven erkennen om beter te kunnen functioneren als arts. Typische buitenlander. Begrijpt de Nederlandse zorg niet. Somatiseert alles. Relativeert niet. Daarna vertoonden we het oorspronkelijke filmpje en wachtten op het inzicht, de verlegenheid, het moment van leren. Het erge was dat een groot deel van de studenten niet eens doorhad dat het dezelfde tekst was. Die zul je aan je bed krijgen. Geef zulke studenten snel een bestuursfunctie.

Omdat op het universitair onderwijs steeds meer werd bezuinigd en de harde vakken in de medische opleiding meer tijd opeisten, kwam ons onderwijs in gedrang. De filmpjes verdwenen.

Gelukkig verandert de samenleving waarin we leven snel, neemt het aantal studenten met een andere achtergrond toe en zijn we niet uitsluitend afhankelijk van de altijd wat achterlopende universiteit. Maar het is wel pijnlijk om telkens aan te lopen tegen de mensen die niet kunnen zien en horen, en verblind zijn door hun eigen idee van wat ‘normaal’ is. Nee, problemen ontstaan in de ramadan niet omdat diabeten tijdens het vasten zo weinig eten. Laat alle hulpverleners er maar eens echt gaan kijken. Er wordt wel anders gegeten: energierijker in een kortere tijdspanne. En echt, ouders van kinderen in het moslimbasis-onderwijs weten net zo veel of weinig over gezond eten als andere ouders in Nederland, alleen moeten ze in een andere realiteit die kennis gebruiken. Ga dus maar niet voor de zoveelste keer voorlichten wat ze moeten.

Ik heb nog een missie en kan echt niet met pensioen, ga ook nog een tijdje door. Ik heb nog een plan: artsen zouden er veel aan hebben om een Marokkaans gezin te adopteren en daar te leren hoe de alledaagse werkelijkheid in elkaar zit, want dat leer je niet van spreekkamersituaties.

Ivan Wolffers is arts, wetenschapper en schrijver.
Hij heeft prostaatkanker.